Bûyerpress
Dawûd Çîçek
Piştî referandoma serxwebûnê ya Herêma Kurdistanê ku di 25’ê meha Îlonê de bi rê ve çû, Kurd û Kurdistan ketin qonaxeke nû.
Em dikarin bibêjin werçerxaneke nû ye.
Ew hêviyên gelê Kurd ên bi salan, têk çûn.
Di heman demê de, careke din dîroka Kurdan xwe dubare kir, diyar bû ku “îradeya gelan, berxwedan, şoreş, mafê çarenivîsî û mafê mirovan” hemû derew in…û tiştekî wiha tûne, belku ew hemû di destên welatên mezin û xwedî biryar de ne. Ew bixwazin, te dikin wezîr û bixwazin, te dikin rezîl.
Rewşa Iraqê û Herêma Kurdistanê ji ya perçeyên din cûdatir e, çunkî li vî welatî mafê gelê Kurd wekû federalî li destûra vî welatî parastiye û mafê gelê Kurd di wê çarçoveyê de tê nasîn. Û ya duyan, her gaveke cuda bê avêtin, divê di rêya Perlemana Herêma Kurdistanê û piştre Perlemana Iraqê de be. Û ya sêyem jî divê nerîna Amerîka, welatên cîran û Civata Navdewletî ber çavan were girtin.
Yekem tişt ew e ku parlemana Kurdistanê ew du sal bûn ku hatibû daxistin û hikûmeta herêmê ji kar ketibû.
Her wiha şêwirnekirina bi perlemana Iraqê re, nerazîbûna welatên cîran (Tirkiye –Îran) û ya herî zêde jî xwestekên Amerîka û Birîtanya da ku referandom bo demeke din were taloqkirin, lê serkirdatiya Herêma Kurdistanê îsrar li ser encamdana referandomê kir û got “Em hesabê ji tu kesî re nakin û biryar biryara gelê Kurd e” û xwest piştî referandomê bi xurtî biçe ser maseya guftûgoyê li gel hikûmeta Iraqê.
Ya duyem, partiyên siyasî yên Başûrê Kurdistanê di nava nakokiyên dijwar de jiyan dikir, bi taybet pirsa posta Serokê Herêma Kurdistanê Mes’ûd Barzanî ku dema wê postê bi dawî hatibû. Ya din jî daxistina perlemanê û pirsgirêkên aborî li herêmê, ku fermanberên wê ev nêzîkî 2 salan e tenê ribek ji muçeyê xwe werdigrin. Pirsgirêka gendeliyê jî, dam û dezgehên herêmê pûç kirine û xelk ji rewşa herêmê neraziye, lê dîsa sererayî wê yekê 93% ji xelkê, ji serbixwebûnê re, gotin erê.
A sêyan, kesî çaverê nedikir ku artêşa Iraqê bi tank û topên Amerîkî û li ber çavên hêzên Hevpeymana Navdewletî ya bi serokatiya Amerîka, roja 16’ê Cotmehê wisa êrîşî Kerkûk û navçeyên din ên nakokdar bike. Lê berevajî wê; Amerîka got em li gel yekbûna axa Iraqê ne. Her wisa hemiyan got ku ji beriya aniha me Serokê Herêma Kurdistanê û aliyên siyasî yên Kurdistanê agahdar kiriye ku referandomê nekin û me gerantiyên mezin bo bidestxistina mafên gelê Kurd jî dane wan. Û ev yek, Wezîrê Derve yê Amerîkayê jî piştrast kir û got”Mixabin Kurdan guhdarî me nekir “( Wekî bibêje:hûn li me guhdarî nekin evê halê we be).
Ya çaran, hikûmeta Iraqê dibêje ku ez destûra hevbeş a Kurd şirîkê wê ne, cî bi cî dikim. Û li gor destûrê divê dosyayên serwerî (Petrol, derwazeyên sînorî û balafirxaneyên herêmê) û hemû dahtên herêmê radestî Bexdadê bibin, wê çaxê dê Bexdad budceya 17% bide Herêma Kurdistanê.
Hikûmeta Iraqê dibêje ku Herêma Kurdistanê destûr binpê kiriye û zêdegavî kirine… bi vî rengî hikûmeta Iraqê tola xwe dike û ew tiştên ku heta niha nedikarî bikirana, bi hinceta dewletbûn û serxwebûnê dixwaze wan destkeftên heyî jî ji Kurdan bigire.
Sedema sereke ku hêla hikûmeta Ebadî cesaret bike ku êrîşî yekrêziya Kurdan bike, pertûbelaviya wan e, ku êdî xelkê herêmê ji ber hejarî, bêmûçeyî û kêmxizmetî dinaliya. Ji ber wê jî gelê Kurd serkirde û aliyên siyasî ceza kir, deng dernexist, pişta wan negirt û bêdeng ma.
Piştî bûyînên vê dawiyê yên li Başûrê Kurdistanê, em dibînin ku rêjîma Sûrî û hevpeymanên wê, zimanê wan dirêj bûye û behsa wan destkeftiyên gelê Kurd li Rojavayê Kurdistanê dikin, ku bi xwîna hezaran ji şervanên Kurd hatine bidestxistin û dibêjin ew ê Kerkûkê li Qamişlo dubare bikin.
Rojavayê Kurdistanê û Sûriye, ji Herêma Kurdistanê û Iraqê cudatir e. Li Iraqê sîstemeke federalî heye ku bi rizamendiya Herêmê û Iraqê hatiye avakirin. Li Sûryayê tiştekî Kurdan di destûra wî welatî de tune ye.
Kurd taze li Rojava daxwaza federaliyê dikin.
Divê Kurd li gel Rûsya û Amerîkayê di danûstandinan de bin, ji gotina wan dernekevin û bikarin bi diyalog û goftûgoyê pirsa Kurd çareser bikin.
Her wisa divê baş bizaninku navenda çareserkirina pirsgirêkê jî, Dîmeşq e, ne Tehran û ne jî Enqerê ye.
Hêvî dikim hemî partiyên siyasî li Rojavayê Kurdistanê rûdanên Başûrê Kurdistanê baş bixwînin, da ku waneyke baş jê derxînin û xizmeta gelê xwe bikin.
Ev gotar di rojnameya Bûyerpress, hejmara 69′an de hatiye weşandin 15.11.2017
